Ornellaia

Ja, Ja, Ornellaia!

Het had wat voeten in de aarde, ik wilde samen met Sjors van het Utregs Wijnhuis eigenlijk een hele grote ‘Super Toscan’ proeverij geven (Welke er ooit zeker komen gaat!), dus liepen we te hengelen bij importeurs voor flessen, of er Brand Managers/wijnmakers naar Nederland konden komen etc. Een klus die natuurlijk niet zomaar klaar gespeeld is…

Maar op 31 oktober 2019 kwam uiteindelijk Matteo Zanadello van Tenuta dell’Ornellaia naar Utrecht en samen met mij en importeur Vinites een tasting te geven. Bedankt Sjors en Vinites voor het meedenken en de aangeleverd flessen!

En een bijzondere tasting was ‘t! Gezien de exclusiviteit van het wijnhuis waren er slechts 12 stoeltjes beschikbaar en deze waren binnen 6 uur(!) uitverkocht. What the fudge!

Matteo werkt als Brand Manager voor de familie Frescobaldi, tegenwoordig mede eigenaar van Ornellaia. What a job he has!
Echter begon het allemaal met de familie Antinori. Een familie waarbij het wijn maken al sinds de 13e eeuw in het bloed zit. De familie Antinori bezit o.a. de beroemde wijnhuizen Antinori en Tenuta San Guido (Van Sassicaia, je weet wel…).

In 1981 startte Marchese Lodovico Antinori het wijnhuis Tenuta dell’Ornellaia in Bolgheri, Toscane. Z’n schatrijke familie had hier nog wel een stukje land, dus dat kwam mooi uit! Hier bleek de bodem zo op die van de rechter over van Bordeaux te lijken, dat hij hier wel Merlot aan moest planten. Ook het mediterrane klimaat, met voldoende bescherming tegen kou door de bergketens aan de noordzijde van het estate en een verkoelende wind van zee, is ideaal voor het verbouwen van Franse druivenrassen. Hij liet een hyper moderne winery bouwen en in 1982 plantte hij z’n eerste druivenstokken aan van o.a. Merlot, Caberbert Sauvignon en Sauvignon Blanc. Al sinds de eerste vintage in 1985 stonden menig liefhebber en ook de pers versteld van de kwaliteit van de wijnen.

Wist jij dat het in ieder geval 3 jaar duurt voordat een druivenstok voldoende gegroeid is om druifjes voort te brengen en dat de eerste paar oogsten vaak fantastische wijnen voortbrengen?
And to prove it: De winnende wijn van de beroemde ‘Judgment of Paris’ proeverij in 1976 (Stag’s Leap Wine Cellars Cab. Sauv. 1973) was gemaakt van de aller eerste oogst van dit wijnhuis en dus van super jonge druivenstokken. Read all about it @ Le Clus des Vins.


Sinds de jaren ‘90 wordt er o.a. hulp ingeroepen van beroemde consultant wijn makers Michel Rolland en Robert Mondavi, waardoor het niveau nog verder omhoog gekrikt is en de wijnen zich kunnen meten met de wereld top.

In 1993 was de release van de eerste andere wijn naast de Super Toscan* Ornellaia, genaamd Le Volte, een blend van Merlot, Cabernet Sauvignon en Sangiovese en zonder invloeden van nieuw eikenhout, waardoor het een veel elegantere wijn blijft, die jonger benaderbaar is. Proefnotities volgen onder aan m’n blog.

* Toen ik Matteo introduceerde deze avond omschreef ik Ornellaia als ‘Super Tuscan’. Een wijn die buiten de Italiaanse wijnwetgeving valt, door bijvoorbeeld gebruik van niet toegestane druivenrassen. Echter werd ik meteen door Matteo op m’n vingers getikt, aangezien Bolgheri tegenwoordig haar eigen DOC (sinds 1994) heeft en Ornellaia dus wettelijk gezien geen Super Tuscan meer is.

Dat had ik natuurlijk moeten weten… 

In 1999 werd de eerste vintage van de Serre Nuove gelanceerd uit het oogstjaar 1997. Deze ‘tweede wijn’ van het estate is tegenwoordig een super goed en enigszins betaalbaar alternatief voor de echte wereld top. Een wijn gebaseerd op grotendeels Merlot, invloeden van houtrijping en een lang bewaarpotentieel. Sinds 2007 maakt men ook de Variazioni Rosso, ook op Merlot gebaseerd, maar helaas niet in Nederland verkrijgbaar…  In 2010 released men de eerste vintage van de Poggio alle Gazze, een droge witte wijn gemaakt van Sauvignon Blanc, Vermentino en Viognier (En tegenwoordig Verdicchio) en in 2011 volgt Ornus, een zoete witte gemaakt van ingedroogde Petit Manseng druiven. Hier waren ten tijde van de proeverij slechts 12 flesjes van beschikbaar in Nederland.

Na deze avond dus nog maar 10…

En in 2015 was de eerste release van Ornellaia Blanco (Oogstjaar 2013), 100% Sauvignon Blanc, 100% hout gerijpt en schaars, heel schaars. Voor de tasting had ik een fles van de 2016 gekocht, maar Matteo weigerde deze te openen, omdat deze fles in zijn optiek te schaars en te jong is om nu te proeven. Er zijn slechts 6 flessen van de 2016 in Nederland! Tussen al dit wijn geweld, maakt wijnmaker Axel Heinz ook nog een dijk van een Grappa. Ik ben geen Grappa liefhebber, maar als een Grappa jarenlang heeft grijpt in eikenhout, dan vindt Brammetje het ineens wel lekker!

And last but not least, the holy grail, Ornellaia it self. Man, man, man wat ’n wijn! Het streven naar perfectie proef je terug, de 2016 Ornellaia is misschien wel een van de beste Toscaanse rode wijnen die ik ook geproefd heb. Zo jong, maar ook nu al zo gul en complex, met duidelijk aanwezige tannine, maar toch ook weer zo zacht en toegankelijk. Later meer…

Sinds 2005 is het wijnhuis voor 50% in handen van de familie Frescobaldi, een familie met meerdere estate’s in heel Italië. Volgend jaar bestaat het wijnhuis exact 40 jaar en dat gaat, net als alle andere jubileums, groots gevierd worden. 

We’re only looking for the beste, of the best, of the best, Sir!

Op geen enkele wijze, zelfs niet tijdens de proeverij met Matteo (De beste man leek eerder een super strenge sergeant, dan een Brand Manager), wordt er getolereerd dat men bij Ornellaia voor minder gaat dan het aller beste. Er wordt in de wijngaard en in de wijnkelder zo duurzaam mogelijk gewerkt. Men denkt hierbij aan het cultuurrijke verleden van Bolgheri, maar meer nog aan de toekomst. Bolgheri is volgens Ornellaia het beste en moet ook in de toekomst het beste blijven.

Op ieder stukje land staat het precies passende druivenras met juiste onderstok aangeplant en na de oogst, welke met de hand plaats vindt, vindt een zeer strenge selectie plaats om alleen het aller beste fruit te selecteren, wordt ieder perceel apart vergist in temperatuur gecontroleerde tanks. Er zijn ieder jaar zo’n 80 ‘base wines’ die allemaal apart rijpen in kleine, Frans eikenhouten vaten in de temperatuur gecontroleerde kelder van het estate.

Doel: jouw smaakpallet doen verbazen met een wijn zoals je nooit eerder op hebt en ieder jaar weer de expressie van Bolgheri en het oogstjaar vol trots laat zien.

Koop de Serre Nuove Dell’Ornellaia 2017 (De jubileum editie) bij ’t Utregs Wijnhuis achter de Dom toren voor 42,50 euro. Ik proefde ‘m thuis en ik kan je vertellen, deze wijn is het geld meer dan waard!

Bronnen:

vinites.com
ornellaia.com
leclubdesvins.nl
bolgheridoc.com
utregswijnhuis.nl

Oxfort companion to wine, J. Robinson

Bolgheri DOC

Bolgheri DOC een wijnbouwgebied in het westen van Toscane. Het ligt aan de kust van Middellandse Zee. Er is zo’n 1.200 hec. aan wijngaard aangeplant en men is gespecialiseerd in wijnen op basis van de klassieke Bordeaux druivenrassen.
Het klimaat is er mediterraan warm, maar door de invloeden van de zee koelt  het ’s nachts af en is er een verkoelende zeewind, waardoor de druiven een lang rijpingsseizoen hebben. De bodem is een complexe mix van o.a. kalkhoudende klei, kiezel en vulkanische grond en de wijngaarden liggen tot zo’n 400 m. hoogte. Dit maakt het mogelijk om veel verschillende druivenrassen te verbouwen. Er valt voldoende regen, maar desondanks is, net als in heel Toscane, irrigatie toegestaan. De druivenstokken staan dicht op elkaar (zo’n 6.000 per hectare) wat zorgt voor concurrentie en daardoor lagere opbrengsten, met veel concentratie.

Voor Bolgheri Rosso is de maximale opbrengst 63 hec. liter per hectare, voor Bolgeri Rosso Superiore is dat 56 hec. liter per hectare. De Rosso dient minimaal 1 jaar te rijpen na de oogts, Superiore 2 jaar vanaf 1 januari na de oogst. De meeste wijnen rijpen in Frans eiken, met vaak een groot deel nieuwe vaten.

Er is een estate met een eigen DOC in Bolgheri: Zenute San Guido, wat Sassicaia produceert. Deze wijn moet voor minimaal 80% uit Cabernet Sauvignon bestaan en moet minimaal 2 jaar rijpen, waarvan 18 maanden in eikenhouten vaten. 

Afbeelding: Wine Folly

Proefnotities

Onerllaia Poggio alle Gazze 2017
Onverwacht lekker! Een witte wijn die anders dan vele anderen en niet typisch Ornellaia, want niet gemaakt van 100% Franse druivenrassen.
Blend: 81% Sauv. Blanc, 10% Vermentino, 6% Viognier en 3% Verdicchio.
Aroma’s van rijp citrusfruit als citroen en grapefruit, perzik, bloemen en tonen van houtrijping (50% van de wijn, 6 maanden), verfrissend, ondanks het hete oogstjaar.

Ornellaia Toscano IGT Bianco 2016
Niet geproefd dus… Maar ooit zeker wel!
Want die fles is er natuurlijk nog ;)
Of course maakt men hier ook 100% Sauvignon Blanc met houtrijping, want dat doet men in Bordeaux ook. Ze onderging 12 maanden houtrijping (30% nieuw), met regelmatige battonage en belooft dus over een aantal jaar exceptioneel goed te zijn.

Ornallaia Le Volte 2017
Duidelijk is, wanneer je deze wijn proeft, hoe warm het oogstjaar 2017 was. Ondanks dat deze wijn geen nieuw eikenhout ziet, heeft ze toch power en intensiteit. Een wijn met vooral heel erg rijp rood en zwart fruit in geur en smaak, bijna jammy en super zachte tannine. Een wijn voor alle dag zeggen ze bij Ornellaia. Sure…
Blend: Merlot, Cabernet Sauvignon en Sangiovese.

Ornellaia Serre Nuove 2016
Over op ‘t echte werk! Gemaakt van 44% Merlot, 26% Cab. Sauvignon, 12% Cab. Franc en 18% Petit Verdot. 15 maanden houtrijping (25% nieuw), waarvan alle percelen eerst 12 maanden apart rijpen en dan de uiteindelijke blend nog eens 3 maanden. Een heerlijke wijn, met indrukken van rijpe blauwe bes, braam, balsamico, ceder en toast. Geconsenteerd en met krachtige, maar rijpe tannine.

Ornellaia Serre Nuove 2014
Blend: 50% Merlot, 34% Cab. Sauvignon, 9% Cab. Franc en 7% Petit verdot.
2014 had een koude en natte augustus maand, waardoor het een ander jaar werd dan verwacht. Er is veel aan groene oogst gedaan en veel blad is verwijdert in augustus, om schimmels te bestrijden. Vinificatie is het zelfde als de ’16. Maar de geur en smaak duidelijke anders. In de neus is de wijn veel groener, meer indrukken van groene paprika en munt, potlootslijpsel en frisser en sappiger fruit. De wijn heeft duidelijk minder concentratie, maar is in geur en smaak wel spannender.

Ornellaia Serre Nuove 2013
36% Merlot, 32% Cab. Sauvignon, 20% Cab. Franc en 12% Petit Verdot.
Een jaar waarin, door regen en koele temperaturen, een late bloei. Dit hielp de druiven uiteindelijke langer te rijpen, tot na de hitte periode, waardoor ze prachtig rijp werden. In deze wijn proefde je duidelijk dat ze op dronk begon te komen. Heerlijke indrukken van rijp zwart fruit en mediterrane kruiden, ceder, tabak, chocolade en mooi ontwikkelde, zachte tannine.
 
Ornellaia Serre Nuove 2005
Tjah.. Wanneer je een paar weken eerder Sassicaia ’04 geproefd hebt (En niet echt onder de indruk was.. De wijn was duidelijk over haar top!) vrees je toch het ergste voor de tweede wijn van Ornellaia.

Niet was minder waar! Wat ’n geweld en wat ’n klasse had deze wijn.
Een blend van 50% Merlot, 35% Cab. Sauvignon, 10% Cab. Franc en 5% Petit Verdot. ’05 was dan ook een perfect jaar qua weer. Een warm en zonnig voorjaar (perfect voor de bloei), een warm en zonnige zomer met precies genoeg neerslag en een paar buien rond de oogst, waarbij door de zeewind de druiventrossen snel weer droog geblazen werden en de druiven super gezond de winery binnen kwamen.
De ’05 rijpte 17 maanden in Frans eiken, waarvan de eerste 12 alle percelen apart en de laatste 5 de uiteindelijke blend samen. Deze wijn had een prachtige donkere kleur en uitgesproken aroma’s van rijpe blauwe bes en braam, geroosterde koffie bonen, chocolade, ceder, toast en zoete specerijen. Deze wijn is nog lang niet over haar top en zal nog vele jaren, mede door haar concentratie en zuurgraad, kunnen rijpen in de kelder.

Ornellaia Bolgheri DOC Superiore 2016
Superiore, de naam zegt ’t al, de superieure wijn van Ornellaia.
Een blend van 51% Cab. Sauvignon, 27% Merlot, 18% Cab. Franc en 4% Petit Verdot.
Jan-Jaap zei ’t deze avond al: een uitstekende wijn is ook jong al fantastisch. En dat is deze Bordeaux blend absoluut! Vergist in rvs en betonnen tanks (Want meer controle), met een maceratie van 15 dagen en malolactische fermentatie vond plaats in Frans eiken (70% nieuw).  De wijn rijpte 20 maanden in de zelfde vaten in de temperatuur gecontroleerde kelders van Ornellaia, waarbij na 12 maanden de uiteindelijke blend gemaakt werd en verder rijpte in hout. Na het bottelen verbleef ze nog 12 maanden in de kelder van het estate.
En wat proef je dan?
Blauwe bes, cassis, braam, pruim, pure chocolade, vanille, munt, ceder, tabak, kaneel en ga zo maar door. Het is een ultieme mix van super rijpe en geconcentreerde druiven, rijping in alleen de aller beste houten vaten en een team dat niets, maar ook niets aan het toeval over laat.

Ornellaia Ornus Bianco di Toscano 2015
100% Petit Manseng, een druifje uit het zuiden van Frankrijk, waarmee men in het gebied Jurançon prachtige zoete wijnen maakt van laat geoogste druiven.
En bij Ornellaia kunnen ze dat blijkbaar ook zeer verdienstelijk.

De Petit Manseng druiven werden in 2015 perfect rijp geoogst in de laatste dagen van oktober. Ieder perceel werd apart vergist in 100% nieuw Frans eiken en 12 maanden gerijpt.. We roken en proefden gedroogd fruit als abrikoos, mango en gebakken ananas, honing, amandel en karamel en een geweldige balans tussen zoet en zuur en een minuten durende afdronk.

De naam Ornus dell'Ornellaia is geïnspireerd op 'Fraxinus Ornus', de Latijnse naam voor de Manna of Bloeiende As (in het Italiaans, Orniello), de boom die zijn naam heeft gegeven aan het wijnhuis Ornellaia. De "Manna Ash" Orniello of "Fraxinus Ornus" is een boom die typisch is voor het Middellandse Zeegebied. Zijn kostbare sap is sinds de Bijbelse tijden gebruikt als zoetstof en werkt als een perfecte link naar de zoetheid van Ornus dell'Ornellaia.

Eligo dell’Ornellaia Grappa Riserva
Nothing goes to waste wanneer je zo duurzaam mogelijk wilt werken, dus ook de schilletjes na het maken van wijn niet. Deze overblijfselen noemt men ‘pomace’ en de pomace wordt in de herfst, wanneer de wijnen in het vat gaan naar een kleine distilleerderij in Toscane gebracht om  omgetoverd te worden tot een prachtige Grappa Riserva. De Grappa rijpt minimaal 3 jaar (Een keer zo lang als minimaal verplicht is voor Grappa Riserva) in de oude houten vaten van Ornellaia en daarna geblend met nog oudere Grappa’s om de ultieme complexiteit en rijkdom te bereiken. Kom ‘m eens proeven bij Lefebvre’s Liquor Bar (Mits ie er dan nog is hehe).

Share by: